- αθεϊσμός
- Φιλοσοφικός όρος ο οποίος αποδίδεται σε κάθε αντίληψη σχετικά με τον κόσμο και η οποία αρνείται κατά οποιονδήποτε τρόπο την ύπαρξη θεού. Ο Πλάτων στο έργο του Νόμοι θεωρεί ως κύρια μορφή α. τον υλισμό. Επειδή ο υλισμός θεωρεί πράγματι τον φυσικό κόσμο ως πρωταρχική πραγματικότητα και το πνεύμα ως κάτι το επουσιώδες και παράγωγο, αποκρούει την ιδέα της ύπαρξης ενός θεού, δημιουργού του κόσμου.
Τη σύμπτωση α. και υλισμού επιβεβαίωσε επίσης στη νεότερη εποχή ο Άγγλος επίσκοπος και φιλόσοφος Μπέρκλεϊ, ο οποίος προσπάθησε να αποδείξει την ανυπαρξία της ύλης ακριβώς για να μπορέσει να κατοχυρώσει με αυτόν τον τρόπο την ύπαρξη του θεού.
Κατεξοχήν αθεϊστική συνηθίζεται να θεωρείται η φιλοσοφία του Επίκουρου, η οποία έχει εμπνευστεί από την ατομική φιλοσοφία του Δημοκρίτου, σύμφωνα με την οποία οι θεοί, και αν ακόμα υπάρχουν, δεν ενδιαφέρονται για τα ζητήματα του ανθρώπου. Συχνά κατηγορήθηκε ως α. και ο πανθεϊσμός, δηλαδή η ταύτιση του θεού με τον κόσμο.
Στη σύγχρονη σκέψη μια τυπική μορφή α. είναι εκείνη που αναπτύχθηκε από ορισμένα ρεύματα της υπαρξιστικής φιλοσοφίας (Χάιντεγκερ και Σαρτρ). Για τον αθεϊστικό υπαρξισμό, η ανυπαρξία του Θεού προκύπτει από την απόλυτη αβεβαιότητα και μηδαμινότητα που, σύμφωνα με τη φιλοσοφία αυτή, χαρακτηρίζει την ανθρώπινη ύπαρξη και κάνει τον άνθρωπο ένα ον το οποίο προορίζεται αποκλειστικά για τον θάνατο. Σε άλλα όμως ρεύματα της υπαρξιστικής φιλοσοφίας ο α. απορρίπτεται εξίσου αποφασιστικά με τον μεταφυσικό υλισμό.
* * *οτο φιλοσοφικό δόγμα που αρνείται την ύπαρξη θεού.[ΕΤΥΜΟΛ. Ελληνογενές < άθεος + κατάλ. -ισμός, πρβλ. γαλλ. atheisme].
Dictionary of Greek. 2013.